Czyrak to infekcja skórna zlokalizowana u podstawy włosa. Za jej pojawienie się odpowiedzialna jest bakteria: gronkowiec złocisty. Wbrew powszechnej opinii, nie jest wskazane przebijanie czyraka. Ale jak to leczyć i unikać nawrotów?
Czyrak – definicja.
Czyrak to pryszcz znajdujący się u nasady włosa. Odpowiada on infekcji mieszka włosowego, który daje początek włosowi. Krostę można rozpoznać po czerwonym kolorze, ale także po tym, że jest ona zwieńczona białawą lub żółtawą krostą. Ropa zawarta w czyraku zawiera zarazek, pacjent i świta muszą unikać kontaktu z tym ostatnim, aby uniknąć zarażenia: zaleca się dezynfekcję czyraka i chronić go bandażem. W końcu mięknie i traci swoją płynność w sposób naturalny przed zagojeniem. Jednak niektóre powikłania lub cięższe formy czyraków wymagają doustnego leczenia antybiotykami. To samo odnosi się do zwykłego czyraka u pacjentów z obniżoną odpornością. Wreszcie, jeśli czyrak jest duży lub jeśli jest skupisko czyraków (zwany także wąglik), nacięcie chirurgiczne, a następnie drenaż ropy może być wykonane.
W teorii czyrak może pojawić się na każdym obszarze ciała, ale jest szczególnie obecny na tych z włosami i na tych, gdzie wydzielanie łoju lub pocenie się pozwala bakterie rozwijać: łonowe, strefa T twarzy, pachy. Nierzadko po wrastających włosach pojawia się czyrak.
Czy można przebić wrzód?
Jest to absolutnie niewskazane, aby manipulować lub próbować przebić się przez wrzód samodzielnie. Rzeczywiście, ropa wewnątrz pryszcza zawiera bakterie gronkowca złocistego. Ryzyko jest wiele: penetracja zarazka pod skórę i dyfuzji do innych organów, superinfekcji (ropień), rozszerzenie lub przewlekłość czyraka, samozakażenia do innych obszarów ciała, przenoszenia (jeśli obsługiwane przez inną osobę).
Czyraki proste lub skomplikowane: różne rodzaje.
Kiedy pacjent ma tylko jeden pryszcz, który nie nawraca, mówimy o zwykłym czyraku. Bardziej skomplikowane formy czyraków mogą dotyczyć pacjentów z obniżoną odpornością lub osłabionych. Zdarza się, że pacjent przedstawia kilka czyraków w tej samej lokalizacji ciała, mówimy o wągliku. Krostki są bardzo blisko siebie i mogą tworzyć czerwoną plamę pokrytą krostami. Obszar ten jest gorący i wrażliwy, może mu towarzyszyć obrzęk. Wąglik często wiąże się z wyraźną zmianą stanu ogólnego: gorączką, zmęczeniem, powiększeniem węzłów chłonnych, dreszczami itp. Wąglik może pozostawić trwałe blizny.
Co powoduje czyrak?
Na pierwszym etapie zakażenia mieszka włosowego mówimy o zapaleniu mieszków włosowych. To zapalenie będzie powikłane zniszczeniem (martwicą) mieszka włosowego. To zniszczenie jest w rzeczywistości związane z produkcją toksyn przez bakterie. Następnie utworzy się białawy pryszcz, który ustąpi miejsca czerwonemu.
Czyrak – jakie są czynniki ryzyka?
Czynniki ryzyka czyraka to te, które sprzyjają namnażaniu się zarazków, takie jak:
- zła higiena;
- skóra tłusta lub łojotokowa (szczególnie narażone są nastolatki, a zwłaszcza młodzi chłopcy);
- hipersudacja (obfite pocenie się);
- zakażenie gronkowcem złocistym (ten ostatni występuje w takich miejscach jak skrzydełko nosa, pachy, krocze itp;);
- kontakt z czyrakiem innej osoby (np. podczas stosunku płciowego);
- tarcie skóry spowodowane noszeniem obcisłej odzieży lub uprawianiem niektórych sportów, takich jak jazda na rowerze czy jazda konna;
- miejscowe zakażenie (rana, ukąszenie owada);
- leczenie skóry na bazie kortykoidów;
- usuwanie włosów maszynką do golenia;
- używanie zużytych maszynek do golenia;
- obecność wrastających włosków.
Osoby narażone na ryzyko wystąpienia czyraków.
Do tej grupy zalicza się:
- pacjentów z obniżoną odpornością (z powodu leków immunosupresyjnych, kortykosteroidów, zakażenia HIV, cukrzycy, chorób wrodzonych, zaawansowanego wieku, niedożywienia);
- nastolatków i młodych dorosłych (głównie mężczyźni), którzy mają bardziej tłustą skórę i ważniejsze wągry;
- osoby z nadwagą lub otyłością.
Czyraki są zakaźną infekcją.
Zakażenie jest przenoszone przez kontakt z zanieczyszczoną ropą. Istnieją klasyczne sytuacje zarażenia:
- podczas stosunku płciowego, w przypadku kontaktu (skóra do skóry) z czyrakiem na pośladkach lub czyrakiem w okolicy łonowej, z którego wycieka ropa;
- podczas opieki: na przykład w przypadku leczenia czyraka u dziecka.
- jeśli dzielisz się ręcznikami (np. kąpielowymi) lub innymi przedmiotami osobistymi (bielizna, kosmetyki itp.);
- w przypadku samodzielnego obchodzenia się z czyrakiem istnieje ryzyko nadkażenia, rozszerzenia, przewlekłości lub samozakażenia innych części ciała.
Etapy rozwoju czyraka.
- Zapalenie mieszków włosowych jest pierwszym stadium czyraka. Jest to stan zapalny mieszków włosowych. Tworzy się czerwony pryszcz: jest twardy, gorący, czerwony i wrażliwy.
- W drugim etapie pryszcz mięknie i wypełnia się ropą, a następnie jest zwieńczony białawą główką (krostą).
- Następnie pryszcz samoistnie się przebije. Zniszczony pęcherzyk łojowy ustąpi miejsca białawej tkance (bulion).
- Następnie opuchlizna ustąpi miejsca czerwonemu wgłębieniu.
- Wreszcie faza gojenia trwa około dwóch tygodni. Ogólnie rzecz biorąc, czyrak nie pozostawia trwałej blizny.
Ostra faza czyraka (przed zagojeniem) może trwać do 10 dni.
Jakie są powikłania czyraka?
- Superinfekcja (lub ropień): jest szczególnie niebezpieczna dla pacjentów z obniżoną odpornością lub tych, którzy zajmują się czyrakiem. Ryzykiem jest wówczas wniknięcie gronkowca złocistego pod skórę i wywołanie głębszego zakażenia. “W najcięższych przypadkach superinfekcja , która nie jest leczona, może prowadzić do posocznicy, czyli rozszerzenia bakterii na całe ciało” – ostrzega dermatolog.
- Złośliwa choroba gronkowcowa twarzy może być powikłaniem czyraka umiejscowionego na przyśrodkowej części twarzy (szczególnie na skrzydełku nosa lub w kącikach ust). Mówimy też o zakrzepowym zapaleniu zatoki jamistej. Zwykle pojawia się po zetknięciu z czyrakiem na twarzy. W takim przypadku infekcja może przedostać się pod skórę i dotrzeć do ośrodkowego układu nerwowego.
- Gronkowiec złocisty twarzy objawia się nagle jako obrzęk twarzy i wysoka gorączka. Ten zagrażający życiu stan wymaga leczenia w trybie nagłym. Strategia leczenia polega na podawaniu antybiotyków w dużych dawkach.
Czyrak – porady profilaktyczne.
W celu uniknięcia pojawienia się czyraka zaleca się:
- utrzymywanie nienagannej higieny osobistej;
- unikaj depilacji maszynką do golenia;
- do usuwania włosów nie należy używać używanych maszynek do golenia ani wosku;
- regularnie złuszczaj skórę;
- stosuj maseczki z glinki na tłuste obszary twarzy lub skóry głowy;
- nie należy nosić obcisłych ubrań;
- nie należy dotykać pryszczy innej osoby.
Badania: jak rozpoznać czy masz czyraka?
Badanie kliniczne jest zazwyczaj wystarczające do wykrycia czyraka;
Dodatkowe badania są zalecane w przypadkach skomplikowanych czyraków (wąglik, ropnie, złośliwa choroba gronkowcowa twarzy, itp.): mogą one obejmować próbki biologiczne w poszukiwaniu bakterii sprawcy. Badania ogólne (np. badanie krwi) służą do określenia ewentualnej immunodepresji lub patologii przyczynowej.
Jak leczy się czyrak?
Leczenie polega na codziennym, miejscowym odkażaniu czyraka środkiem antyseptycznym. Zaleca się również przykrycie pryszcza bandażem, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się bakterii. W każdym razie nie zaleca się obsługi lub próby przebicia czyraka samodzielnie. Jeśli czyrak jest szczególnie duży, lekarz może wykonać nacięcie na czubku czyraka, a następnie odsączyć ropę bez ryzyka zakażenia lub nadkażenia.
Leczenie powikłanego czyraka.
W przypadku wąglika , ropnia, pacjenta z obniżoną odpornością, w miejscu zagrożonym powikłaniami (skrzydełko nosa, kąciki ust, odbyt…), konieczna jest antybiotyko terapia drogą ogólną. Jeśli wymaga to przeprowadzenia analiz bakteriologicznych, rozpoczyna się je jeszcze przed uzyskaniem wyników. Antybiotykoterapia będzie wtedy dostosowana lub zmodyfikowana w zależności od tych badań i rozwoju objawów. W leczeniu stosuje się klindamycynę lub prystynamycynę. Czas trwania leczenia wynosi zazwyczaj 5 dni. Wąglik może jednak wymagać niewielkiej operacji chirurgicznej (polegającej na nacięciu i drenażu) oprócz doustnej antybiotykoterapii.
Zapobieganie nawrotom choroby.
W przypadku nawracających czyraków można przeprowadzić dodatkowe badania w celu zlokalizowania obszarów występowania gronkowca złocistego, które prawdopodobnie są przyczyną tych nawrotów. Strategia leczenia będzie się różnić w zależności od wyników. W celu uniknięcia powtórzenia się kryzysu należy podjąć następujące środki (w czasie trwania kryzysu i w tygodniach następujących po nim).
Utrzymuj staranną higienę ciała: myj całe ciało dwa razy dziennie i regularnie ręce. Codziennie bierz antyseptyczny prysznic. Raz lub dwa razy w tygodniu należy stosować szampony antyseptyczne. Prać ubrania w temperaturze 90°C. Stosować demupirocynę maść do nosa dwa razy dziennie.